In the footsteps of a translator: A translation criticism of Manga Shakespeare

Abstract

Çeviri, amacı olan bir eylem ve aynı zamanda da bir süreçtir. Çevirme eylemi ise bu sürecin sadece bir parçasıdır. Çeviri her zaman belli bir ortamda gerçekleşmekte ve her çeviriyi şekillendiren aktörler ve faktörler bulunmaktadır. Bu sebeple, bağlamı değerlendirilmeden çeviri ürün hakkında varılacak herhangi bir yargı eksik olacaktır. Bu temel varsayımlara, Türkiye çeviri çevrelerinde tanınmış bir çevirmen olan Sabri Gürses'in Türkçe'ye çevirmenliğini yaptığı Manga Shakespeare Serisi'nden Kuru Gürültü'nün (Much Ado Nothing) çeviri eleştirisinde varılmıştır. Bu vaka çalışmasının bulguları üzerine inşa edilen tez çalışması çeviri kalitesinin sürecin kalitesine bağlı olduğu savının doğruluğunu test edecektir. Bu bağlamda, çevirme eylemi çeviri sürecindeki yegane eylem olarak değil bütün bir iş akışının parçası olarak görülmektedir. Fikrin ortaya çıkışından satış kampanyasına kadar çeviri yayıncılığı bir süreçtir. Bu açıdan, çevirinin hem kendisi bir karar verme sürecidir hem de çeviri çeşitli aktörlerin farklı aşamalarda aldığı kararların etkisi altındadır. Bu bağlamda, benimsenen çeviri eleştiri modeli erek odaklı betimleyici ve işlevsel yaklaşımların sunduğu araçları metin çözümlemesinde kullanarak çevirinin norm ve işlevlerini ortaya çıkartacaktır. Metinsel, kişisel ve işle alakalı faktörler süreçle bağlantılı kabul edilip çevirmen kararlarının ardında yatan güdüleri ve kısıtlamaları keşfetmek ve ürünün kalitesiyle ilgili verilere dayalı bir yargıya varmak adına değerlendirmeye dahil edilecektir. Seriden iki çeviri Macbeth ve Bir Yaz Gecesi Rüyası da bulguları karşılaştırmak amacıyla incelenecektir. Bu açıdan bu tez çalışması, çeviriyi nelerin şekillendirdiğini, çevirinin nasıl ve niçin mevcut haline geldiğini anlamak amacıyla çevirmenin ayak izlerini takip eden bir yolculuktur.

Translation is an action with a purpose and also a process. Actual translating is just a phase of this process. It is always situationally embedded and there are actors and factors shaping every translation. For this reason, without a consideration of its context, any judgment on a translation product will be incomplete. These are the main postulates reached with the critique of Kuru Gürültü, Turkish translation of Much Ado About Nothing from Manga Shakespeare Series, by Sabri Gürses, a prominent literary translator in Turkish translation scene. Building on the findings of this case study, the thesis tests the hypothesis that the quality of a translation is dependent on the quality of its process. Within this scope, translating is not conceived as the single activity of a translation process but rather as a part of a whole business. From the conception of the idea to the sales campaigns, publication of a translation is a process. Thus, translation is a decision making process itself and under the influence of other decisions taken by various agents at different stages. In this regard, this translation criticism model will uncover norms and functions of the translation using the tools of target-oriented descriptive and functionalist approaches in textual analysis. Textual, personal and business-related factors are all deemed relevant for the process and taken into consideration with an aim to discover possible motives and constraints behind translator's decisions and make an educated judgment about the quality of the product. Two more translations in the series, Macbeth and A Midsummer Night's Dream are also analyzed to compare with the findings. In this light, this thesis takes on a journey in the footsteps of a translator trying to understand what has shaped the translation and how and why it has come to be as it is.