BİSİKLET PAYLAŞIM SİSTEMLERİNDE KENETLENME İSTASYONU YER SEÇİMİ İÇİN BİR ÇKKV MODELİ

Abstract

Bisikletler, sağlık, ekonomik, çevresel olumlu etkileri nedeniyle birçok ülkede ulaşım aracı olarak da kullanılmaktadırlar. Ayrıca, paylaşım ekonomisinin başlıca örnekleri arasında bisiklet paylaşım sistemleri gelmektedir. Bu sistemler farklı istasyonlarda bulunan bisikletleri, kullanıcıların istedikleri sürelerde kullanılabilmesine izin verirken; trafik ve hava kirliliğinin azaltılmasını, bisiklet sahibi olmayanların uygun ve hesaplı bir ulaşım aracına erişmelerini sağlar. Faydalarının yanı sıra, bisiklet paylaşım sistemleri çeşitli zorluklarla da karşılaşmaktadır. Kenetlenme istasyonlarının doğru konumlandırılmaması bazı istasyonlarda bisiklet eksikliğine, bazı istasyonlarda ise boş kenetleme ünitesi eksikliğine neden olmaktadır. Bu durum sistemin bütününün verimliliğine olumsuz etki etmektedir. Bu çalışmada, Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) ve çok kriterli karar verme yöntemlerini bütünleşik olarak kullanıp, sisteme eklenecek yeni istasyonların konumlarını belirleyen bir model önerilmektedir. Bu modelde öncelikle olurlu bölgeler CBS uygulaması desteği ile belirlenmiştir. CBS girdileri, İBB’den temin edilen verilerin yanı sıra açık kaynak veri bankalarından derlenmiştir. Olurlu bölgelerin belirlenmesinde Analitik Hiyerarşi Süreci kullanılarak kriterler ağırlıklandırılmış, belirlenen bu ağırlıklar ile ısı haritaları oluşturulmuştur. Kriter ağırlıklandırılmasında ve olurlu bölgedeki alternatifler arasından en iyiyi belirlemede paydaşların oluşturduğu bir karar verici grubuna başvurulmuştur. Önerilen bu melez yöntem var olan bisiklet istasyonlarını da dikkate alıp, yeni istasyonların en uygun yerlere kurulmasını amaçlamakta ve sistemin her yeni istasyonla birlikte etkinliği ve verimliliğini arttırmayı hedeflemektedir.