Bilge Karasu'nun "Göçmüş Kediler Bahçesi"ne teknik ve estetik yaklaşım

Abstract

Bilge Karasu'nun "Göçmüş Kediler Bahçesi" isimli anlatı kitabı; bir ana öykü ve onunla ilişkilendirilen on üç alt öyküyle birlikte bir bütündür. Kitabın alt öyküleri ise ana öyküyle ilişkilendirerek yazılmıştır. "Göçmüş Kediler Bahçesi" ana öyküdür. Eserin bütününe bakıldığında, yazar alışılmışın dışında bir yöntem kullanır. Biçimsel olarak ana öykü alt öykülerin arasına serpiştirilmiştir. Başka bir ifadeyle on üç farklı öykü temel anlatının aralarına, yazarın uygun bulduğu yerlere dağılmıştır. Bilge Karasu'nun, okuruna hemen ipuçları vermeyen, kendi içinde kapalı ve zor bir üslubu vardır. Titizlikle ve inceden inceye geliştirdiği kurgu tekniği ve anlatı biçimi, "Göçmüş Kediler Bahçesi"nde özgün; yaratıcı ve yenilikçi bir sisteme dönüşür. Yazarın yöntemine alışık olmayan okuyucunun ilk seferde eseri kavraması kolay olmayabilir. Ana metnin içine yerleştirilen farklı anlatımlar, göndermeler, simgeler ve hatta yarım bırakılan cümleler okuyucu için bir tür bulmaca gibidir. Öykülerin dinamik yapısı okuru yapıtın içine çekerek, adeta onunla oyun oynar. Öyküler; yaşamı, insanı, insanın diğer varlıklarla ilişkilerini, bu ilişkilerin derinliklerini çözmeye, irdelemeye, kavramaya yöneliktir. Yazarın metinlerinde, yaşamın açmazlarını, çaresizliklerini, çözümsüzlüklerini ve bunların duygusal yoğunluğunu titizlikle incelediği fark edilir. Bilge Karasu'nun, "Göçmüş Kediler Bahçesi"nde üzerinde durduğu ikili ilişkiler, genellikle sevgi kavramıyla birlikte karşımıza çıkar. İnsanların hayvanlarla, bir insanın diğer bir insanla, ustanın çırağıyla olan ilişkilerinin temelinde, insanoğlunun tüm zamanlara yayılabilen dostluk, yalnızlık, birliktelik kavramlarına olan gereksiniminin olduğunu düşünebiliriz. Yenilikler, yeni düşünceler karşısında geliştirilen temkinli, ürkek yaklaşımlar, farklı tutumlar ve toplumsal tepkiler, bu ikili ilişkiler bağlamında yaşamla ilişkilendirilerek son derece özgün anlamlar kazanır. Karasu'nun kitaptaki öykülerinin hemen tümünde, var olmanın gerçeği olarak kabullenilen ölüm, aynı zamanda başkalarının ya da kişinin yeniden doğabilmesi için kaçınılmazdır. Ölüm, bir son olarak a1gılansa da aslında yeniden doğuşun, yeni bir oyunun başlayacağının da habercisidir. Karasu'nun anlatılarında sevgi, dostluk, ölüm, yalnızlık, bağlılık, tutku gibi kavramlar simgesel bir dille ve birbirinin içine girerek anlatılır. Öykülerin tümünde karşıt kavramları yan yana getirerek tüm kurguları bu şekilde biçimlendirir. Gece-gündüz, aydınlık-karanlık, dirim-ölüm, dost-düşman, doğru-yalan, gerçek-düş gibi ikilikler Bilge Karasu yazınının en belirgin özelliklerindendir. Yapılan çalışmada, yapıtın estetik eleştiriyle bağlantılı olarak, önce teknik analizi; neyi, neyle, nasıl yaptığı irdelenmiş, "Bana ne anlatıyor?", ''Nasıl anlatıyor" sorularına yanıt verilmeye çalışılmıştır. Buna bağlı olarak, Karasu'nun belli bir sistemle ve yöntemle oluşturduğu kurgu tekniği ve anlatı biçimi, eserde yer alan öğelerin birbirine bağlanıp örülerek oluşturdukları düzen, yazarın çok farklı ve tutarlı arayışları incelenmiştir. Sonuç olarak: Bilge Karasu'nu çağdaş ve çağcıl sanat kuramlarının bilincinde olarak tam bir yetkinlikle ortaya koyduğu yapısal değerlerin okuruna verdiği estetik kaygı ve ileti, değerlendirmelerimizde ölçüt olarak kabul edilmiş ve bu özelliklerin eseri ayrıcalıklı kılarak evrensel boyuta taşımasının estetik değerlendirmesi üzerinde durulmuştur